آخوند خراسانی از جهت تربیت شاگرد و تدریس در طول تاریخ اسلام شخصیتی بی نظیر
است.اگر چه برخی می گویند حوزه امام صادق-علیه السلام- نیز در کنار حوزه آخوند
خراسانی، باید معدود باشد ولی باید توجه داشت که تنوع شاگردان حوزه آخوند خراسانی
و قدرت بالای علمی و فلسفی و عرفانی حوزه ایشان از شاگردان امام صادق نیز بیشتر است.البته خود حوزه ی آخوند خراسانی و شاگردان ایشان هم به عبارتی از شاگردان امام
صادق اند ولی جدای از عدم صحت قیاس امام صادق و آخوند خراسانی هر چه به شاگردان
دو حوزه می نگریم حوزه آخوند را با عظمت تر می بینیم و این از جهتی دال بر برتر بودن
شاگردان پرورش یافته در مکتب امام عصر-عج- نسبت به شاگردان مکتب دیگر ائمه -ع-
است.هر چند که از جهتی-چنانکه گفتیم- این شاگردان امام عصر شاگردان امام صادق و
سایر ائمه -ع- نیز محسوب می شوند و الامر فی ذلک سهل جدا.نظر شخصی من-که
موافق با حق هم هست-این می باشد که اگر شاگردان حوزه های ائمه ی دیگر را با
شاگردان حوزه امام عصر از جمله شاگردان آخوند خراسانی در مناظره ای شرکت می دادیم شاگردان حوزه ی امام عصر غلبه می نمودند و الفضل للکل.
تعداد شاگردان حوزه آخوند خراسانی را تا چند هزار تن گفته اند و من از این به بعد در برخی نوشته هایم در این وبلاگ اقدام به درج شاگردان منطقه ای ایشان مینمایم و نه از باب خودخواهی که از بابت سفر مقام معظم رهبری به کرمانشاه و ذکر نام برخی از علمای
این شهر، از کرمانشاه شروع می کنم.آخوند خراسانی علاوه بر اینکه یکی از اساتید
بسیار فرعی اش کرمانشاهی بوده- شاگردان زیادی هم داشته که کرمانشاهی یا
منتسب به کرمانشاه بوده اند و اسامی تعدادی از آنها بدین شرح است:
...................................................
1-شیخ ابوعلی کرمانشاهی
2-ملا حسین حاج آخوند کرمانشاهی(نیای خاندان حاج آخوند کرمانشاهی و روشن کرمانشاهی،یکی از نوادگان ایشان مدتی با من هم مباحثه ای بود)
3-میرزا حسین کرمانشاهی(غیر از مورد قبلی است)
4-سید زین العابدین شهرستانی کرمانشاهی
5-آقا عبدالله مجتهد کرمانشاهی( آل آقا) (برادرش آقا مرتضی علم الهدی آل آقا نیز از
شاگردان آخوند است)
6-شیخ عبدالعلی کرمانشاهی(برادر شیخ هادی جلیلی)
7-سید عباس کرمانشاهی
8-ملا علی غروی یزدی کرمانشاهی(بین دستور استادش خراسانی برای ترویج مشروطه
و نهی استاد دیگرش سید کاظم یزدی برای عدم ترویج مشروطه گیر می افتد.عاقبت
ترجیح می دهد عتبات را ترک گفته و برای همیشه در قصرشیرین کرمانشاه ساکن شود)
9-شیخ محمد تقی کرمانشاهی
10-شیخ محمد حسن علّامی کرمانشاهی(استاد آیت الله مرعشی نجفی)
11-شیخ محمد صادق جلیلی کرمانشاهی( دو پسرعمویش شیخ هادی و شیخ
عبدالعلی بن عبدالرحیم جلیلی و عمویش شیخ محمد طاهر جلیلی نیز از شاگردان
خراسانی اند)
12-آقا محمد آل آقا کرمانشاهی
13-شیخ محمد سنقری کرمانشاهی
14-شیخ محمد علی سنقری همدانی
15-شیخ محمد طاهر جلیلی کرمانشاهی( سه برادرزاده اش یعنی شیخ هادی بن
عبدالرحیم جلیلی و شیخ عبدالعلی بن عبدالرحیم و شیخ محمد صادق بن محمد صالح
نیز شاگرد خراسانی اند)
16-آقا محمد مهدی فیض مهدوی کرمانشاهی(از نوادگان فیض کاشانی، رکن مشروطه
کرمانشاه)
17-شیخ مرتضی علم الهدی آل آقا کرمانشاهی(برادرش آقا عبدالله نیز شاگرد آخوند
خراسانی است)
18-آقا مهر کرمانشاهی(آل آقا)
19-شیخ مهدی کرمانشاهی
20-شیخ هادی جلیلی کرمانشاهی(بسیار به آخوند علاقه داشت و عکس آخوند را
مقابل خود قرار داده و مدام به صورت زیبا و نگاه نافذ او می نگریست.برادرش شیخ
عبدالعلی و پسر عمویش شیخ محمد صادق بن صالح جلیلی و عمویش شیخ محمد طاهر جلیلی نیز از شاگردان آخوندند)
.............................
درباره ی استاد فوق الذکر آخوند خراسانی هم از فرزند آشیخ هادی جلیلی کرمانشاهی
شنیدم که والدش می فرمود: استادم آخوند خراسانی یک بار به من فرمود: وقتی من از
تهران به سمت نجف می امدم در کرمانشاه شما ماندگار شده و نتوانستم به سفر ادامه بدهم.در مدت توقف از عالم شهر پرسیدم.یک شیخ را به من معرفی کردند و من مجبورا
مدتی در درس او حاضر شدم و بخشی از کتاب زکات را پیش او خواندم.شیخ بی سوادی
بود و روزی که بحث در بیع الکَرم (خرید و فروش درخت انگور) بود اینگونه خواند: بیع الکِرم!
یعنی خرید و فروش کِرم؛ و در توضیح مطلب می گفت که مقصود از بیع الکرم، بیع کرم
ابریشم است! این شیخ حتی نمی دانست که کِرم کلمه ای غیر عربی است و منظور
از بیع الکَرم چیز دیگری است.خلاصه مدتی در کرمانشاه شما بحث زکات را